Stanisław NAWROCKI, porucznik marynarki Syn powstańca wielkopolskiego Jana Kantego Nawrockiego i Michaliny z d. Poplewska.Urodził się 5 listopada 1895 roku w Krotoszynie. Pochodził z rodziny o wielkich tradycjach patriotycznych.
To młodszy brat kpt. Władysława Nawrockiego, kawalera Virtuti Militari, zamordowanego przez Rosjan (NKWD) w Katyniu.
Stanisław Nawrocki ukończył krotoszyńskie Gimnazjum w 1913 roku. Zgodnie z tradycją rodzinną (pradziadek Kazimierz, stryj Jan Nepomucen oraz dziadek Franciszek Nawrocki (Jakub Nawrot) byli powstańcami, a dwaj bracia byli żołnierzami) od najmłodszych lat bardzo interesował się wojskiem. Już w młodości zastrzegał, że zostanie polskim oficerem. Stanisław Nawrocki w wolnych chwilach był też aktorem popularnego amatorskiego teatru „Bazar Krotoszyński”. Od 1909 roku należał do jednych z aktywniejszych członków TG Sokół w Krotoszynie. Był duszą towarzystwa.
Rodzina Nawrockich w domu rodzinnym w Krotoszynie (1908).
Stanisław Nawrocki za matką Michaliną (pierwszy z lewej stojący)
(fotografia po częściowej rekonstrukcji cyfrowej 2014)
W latach 1916 – 1918 wcielony został przez zaborców do Armii Pruskiej, biorąc udział w I wojnie światowej. Wcielony został do 3 Baonu 66 pułku piechoty niemieckiej. Następnie, po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, w 1918 roku, natychmiast zgłosił się do powstającego Wojska Polskiego.
W 1919 roku bierze udział w zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim, operując w rejonie krotoszyńsko – zdunowskim. Brał aktywny udział w wyzwalaniu Krotoszyna w dniu 1 stycznia 1919 roku i energicznie działał w ramach drużyn bojowych Straży Ludowej, dowodzonych m.in. przez Mieczysława Kończaka, oraz jego brata Władysława Nawrockiego i Ludwika Zielezińskiego.
Brał też udział w zaciekłych walkach o Borownicę i Chachalnię oraz w kilku potyczkach koło Perzyc i Krotoszyna, wykazując się wyjątkowym męstwem. Miał dobry wpływ na druhów z drużyny, szczególnie w trudnych sytuacjach potrafił im dodać ducha bojowego i rozbawić humorem. Wśród żołnierzy był uważany za człowieka odważnego i łatwo podejmującego ryzyko. Cechowała go duża ambicja. Był żołnierzem honorowym i szarmanckim.
Wcielono go wtedy do 12 pułku strzelców wielkopolskich, podobnie jak jego brata stryjecznego i imiennika Stanisława Nawrockiego s. Michała (ur. 1900). Następnie Stanisław Nawrocki skierowany został do 3 Poznańskiego Garnizonu „Krotoszyńskiego”, skąd w 1920 roku trafił do tworzonego 16 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Poznaniu. Służył w plutonie łączności.
Z 16 Pułkiem Ułanów Wielkopolskich najpierw trafił do Bydgoszczy, a w marcu 1920 roku wyruszył na front wojny polsko – rosyjskiej. W trakcie działań wojennych wyróżnił się wyjątkową odwagą i wytrwałością, o czym świadczą pochwały oraz wniosek przełożonych o nadanie Krzyża Walecznych (r-z DP z 11. 08. 1920r.). W wojnie polsko – rosyjskiej 1920 roku Stanisław pełnił funkcję kanoniera telefonisty i obserwatora.
Wtedy to w okolicach niewielkiej wsi Ulma na Ukrainie, w walkach pozycyjnych, będąc na stanowisku obserwatora, pod bardzo silnym ogniem artyleryjskim nieprzyjaciela nie przerwał łączności z baterią własnego oddziału, umożliwiając przegrupowanie własnych wojsk z niewielkimi stratami własnymi (ks. garn. t. I, L 12/2 – kopia w posiadaniu bratanicy Marii Nawrockiej z Olsztyna). Za to otrzymał awans do stopnia kaprala oraz skierowano wniosek o odznaczenie.
Wraz ze swoim 16 pułkiem Stanisław toczył zaciekłe walki w okolicach: Białegostoku, Wisznicy, Brodowa, Basze oraz Bereźnej. Walczył na Ukrainie, Białorusi oraz Litwie. Pułk jego powrócił do Bydgoszczy w grudniu 1920 roku. Stacjonował w Koszarach przy ulicy Szubińskiej.
Medal Pamiątkowy, nadawany Obrońcom Morza Pińskiego.
Od 1922 roku służył najpierw w Komendzie Miasta Garnizonu Bydgoszcz (oficer kasowy, a potem w Składnicy Maszyn), a następnie w 61 Pułku Piechoty w Bydgoszczy. W drugiej połowie 1924 roku ukończył Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej w Toruniu. Awansował wtedy do stopnia ppor. mar. Flotylli Pińskiej i zamieszkał na stałe w Bydgoszczy. Ożenił się w 1925 roku.
Po trzy-letniej służbie w 61 pp, a następnie w Komendzie Miasta Garnizonu Bydgoszcz, w 1925 roku, rozpoczął dalszą służbę w jednym z oddziałów kwatermistrzowskich Flotylli Pińskiej w Brześciu nad Bugiem. W 1927 roku otrzymał awans do stopnia porucznika marynarki, a w 1928 roku otrzymuje stanowisko oficera gospodarczego oddziału Flotylli Pińskiej w Brześciu nad Bugiem. Od końca 1930 roku służy we Flotylli Rzecznej.
W 1931 roku zostaje świadkiem na ślubie brata kpt. Władysława Nawrockiego. Na fotografii powyżej stoi za bratem Władysławem – obok brata Edwarda..
Stanisław Nawrocki ginie tragicznie 14 stycznia 1932 roku – w dzień po ogłoszeniu wyroków w tzw. procesie brzeskim oraz po licznych w tym czasie kontrolach oraz presji po zamachu stanu w Wojsku Polskim. W Brześciu nad Bugiem, gdzie więziono ówczesną opozycję z Wojciechem Korfantym na czele, pracował Stanisław, a wszystkie działania przeciwko opozycji wywierały na jego psychikę ogromny wpływ. Był on, podobnie jak jego brat Leon, zwolennikiem idei i marzeń Wojciecha Korfantego (Leon Nawrocki był jego sekretarzem w latach 1908 – 1914), co miało niestety ogromny wpływ na dalszy przebieg jego kariery i służby wojskowej. W trudnej sytuacji w jakiej się znalazł nie doczekał się pomocy i wsparcia ze strony wojska, pomimo iż był lubiany w środowisku wojskowym.
Do dzisiaj śmierć jego niesie wiele znaków zapytania. Nie ma też pewności gdzie Stanisław został pochowany – w Brześciu nad Bugiem, czy w rodzinnej Bydgoszczy?
Był wielkim patriotą, któremu nie były obojętne losy Ojczyzny. Miał żonę Praksedę i dwie córki.
Opracował: ppłk Krzysztof Feliks Nawrocki
***
Bibliografia:
Dzieje rodzin z południowej Wielkopolski: Nawrocki – Danielak – Domagalski, K. F. Nawrocki, wyd. I rodz. Warszawa 2014;
Materiały archiwalne (w tym fotografie) rodziny Stanisława Nawrockiego s. Jana, w posiadaniu Zbigniewa Nawrockiego z Torunia oraz Marii Nawrockiej z Olsztyna;
dokumenty wojskowe pozyskano z Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie (1992- 2007) – r-z DP z 11. 08. 1920 r. oraz ks. garn. t. I, L 12/2 – 1920 r.
Zdunowski Portal Historyczny 
